Εκλογές

Γράφει ο Hobbes ήδη από τον δέκατο έβδομο αιώνα: "Η πολιτική κοινότητα μέσω απόκτησης είναι εκείνη όπου η κυρίαρχη εξουσία αποκτάται με τη βία. Και αποκτάται με τη βία όταν οι άνθρωποι, από φόβο για τον θάνατο ή για τα δεσμά, εξουσιοδοτούν, είτε ατομικά είτε συλλογικά δια πλειοψηφίας όλες τις πράξεις του ανθρώπου ή της συνέλευσης υπό την εξουσία των οποίων έχει περιέλθει η ζωή και η ελευθερία τους."

Κάποιους αιώνες νωρίτερα ο Πλάτωνας οραματιζόταν -άθελά του- τον Χίτλερ. Με τέτοιον τρόπο ώστε να μείνει στα φιλοσοφικά κατάστιχα ως ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα της ανθρώπινης διανόησης. Γιατί έτσι ήταν. Ο Πλάτωνας ήταν βαθειά ανθρώπινος - ο Hobbes όχι. Αν άνθρωπος σημαίνει και κοινωνικό ον -όπως υποστήριξε ο μαθητής του- τότε ο Πλάτωνας είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα αυτού του ιδιόμορφου τέρατος που γίνεται ο άνθρωπος μέσα στους άλλους.

Είναι σχεδόν νομοτελειακό - πρέπει να ενταχθεί σε κοινότητα ώστε να τραβήξει στα άκρα τον φυσικό νόμο της επιβίωσης. Να πατήσει επί πτωμάτων για να επιβιώσει. Μόνο αυτό κάνει όμως; Είναι όσα κάνει απλά θέμα επιβίωσης; Είναι τα τρία αυτοκίνητα, οι πέντε τόνοι σκουπίδια τον χρόνο και οι τέσσερις ντουλάπες ρούχα θέμα επιβίωσης; Προφανής η απάντηση, δεν θα απαντήσω υποτιμώντας την νοημοσύνη όλων μας. Ποιο είναι το τρικ λοιπόν; Ποια τα χαρακτηριστικά του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο;

Ο Hobbes τολμά και χρησιμοποιεί τον όρο "ελευθερία" αναφορικά με το άτομο ακόμα κι όταν αυτό βρίσκεται σε κοινωνικούς σχηματισμούς. Τον βρίσκω πασέ και οπτιμίστ. "Το φυσικό δικαίωμα, που οι συγγραφείς κοινώς αποκαλούν jus naturale, είναι η ελευθερία που διαθέτει κάθε άνθρωπος να χρησιμοποιήσει την ισχύ του κατά βούληση για να συντηρήσει τη φύση του, δηλαδή τη ζωή του, και κατ' ακολουθία η ελευθερία να κάνει οτιδήποτε που κατά την κρίση και τον Λόγο του θα θεωρήσει καταλληλότερο μέσο για αυτόν τον σκοπό."

Ας μην βαδίσουμε σε τετριμμένα μονοπάτια περί δικαίου για το κατά πόσο ο κοινωνικός άνθρωπος δεν έχει καθόλου την ελευθερία αυτήν εντός της κοινωνίας -εύκολα βρίσκει κανείς την απάντηση ακόμα και στις εσωτερικές αντιφάσεις του δύο χιλιάδων και βάλε ετών κειμένου του Πλάτωνα. Ας σκεφτούμε λίγο τι υποτίθεται ότι κάνει κάθε φυσικό ον.

"Συντηρεί τη φύση του" -ήτοι την ζωή του. Απογυμνωμένη εντελώς αυτή η έννοια από φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές έννοιες σημαίνει την φυσική ικανότητά του να αναπνέει. Σημαίνει την ικανότητά του να διατηρεί τις φυσιολογικές του λειτουργίες. Κανόνας της αυτοσυντήρησης. Φυσικός -ανώτερος- νόμος. Ο οποίος προσέκρουσε στην ανθρώπινη κοινωνία. Όπου "αυτοσυντήρηση" σημαίνει πλέον συντήρηση του κοινωνικού μορφώματος. Όχι των μελών -του δημιουργήματος. Για την πραγμάτωση αυτού του σκοπού είναι απαραίτητη η ανακύκλωση των μελών προς εξοικονόμηση οικονομικών πόρων, η καταστροφή των φυσικών πόρων, η κατανάλωση βλαβερών ουσιών από το άτομο.

Άρα ο άνθρωπος στην κοινότητα απώλεσε την ατομική του φύση κι ελευθερία. Ζει προς τη συντήρηση του συνόλου. Όχι ενός δημοκρατικού συνόλου αλλά ενός συνόλου που δημιουργεί την αυταπάτη της παροχής τροφής, στέγης και έξτρα κομφόρ για το ίδιο. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος μετατρέπεται σε μελλοντικό θύμα των ίδιων του των πράξεων.

Ενός συνόλου που αποκλείει τον ίδιο και την μεγαλύτερη μερίδα του από το πηδάλιο. Τον κάνει μούτσο την ώρα που ο καπετάνιος δειπνεί με ενζενί έχοντας σολωμό, σαμπάνια και το ένα μάτι καλυμμένο. Για να περιορίζεται το οπτικό πεδίο μόνο στα στήθη της εκπάγλου καλλονής και να μην ρισκάρει να ξεφύγει η ματιά από το παραθυράκι. Ο μούτσος, πάντα στο κατάστρωμα, το κεφάλι σκυμμένο, δεν κατάλαβε ακόμη πως η σημαία του είναι μαύρη και φέρει νεκροκεφαλή για σύμβολο. Πεθαίνει από σκορβούτο κι εξάντληση λίγα χρόνια μετά, την ίδια ώρα που ο καπετάνιος φέρει ροζ μαγουλάκι και στο δάχτυλό του λαμπυρίζουν τα λάφυρα. Κι όλοι οι μούτσοι να αφήσουν τα κόκκαλά τους στο κατάστρωμα θα παρκάρει το πλεούμενο σε μια αποβάθρα, θα το πουλήσει σε προνομιακή τιμή και θα ζήσει αμέριμνος το υπόλοιπο της ζωής του στην νεόδμητη βίλλα του με τον αναδασωμένο κήπο.

Αναρωτιέμαι αν είμαστε ένα λάθος της φύσης. Ένα σπερματοζωάριο που ξέφυγε από το σπερματοκτόνο και τα γάμησε όλα. Φυσικούς νόμους, νομοτέλεια, χάος, ομορφιά. Αναρωτιέμαι πόσο άραγε μυαλό απαιτείται για να κάνει κάποιος μισή περιφορά το κεφάλι του και να κοιτάξει τι συμβαίνει πίσω από την πλάτη του.

Νεύρα, μύες, κόκκαλα κι αίμα. Από αυτά απαρτίζεται η κοινωνία. Πολλά τέτοια την φτιάχνουν. Τα ίδια που την οδηγούν -μοιραία- στην διάλυση. Ο άνθρωπος δεν θα μάθει ποτέ. Γιατί πάει αντίθετα στην φύση του. Αντίθετα στον νόμο της επιβίωσης, στον νόμο της εξέλιξης. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά διαβάζει με δέος Πλάτωνα. Γιατί το γενετικό του υλικό το επιβάλλει. Αυτό το μεταλλαγμένο υλικό που προστάζει το "έχειν" έναντι του "είναι". Αυτό το γενετικό υλικό που προστάζει την ματαιοδοξία έναντι της εξέλιξης. Τη λήθη έναντι της αλήθειας -την ίδια στιγμή που ο εγκέφαλος είναι ικανός να συντηρεί την μνήμη.

Αν ο Πλάτωνας ζούσε σήμερα θα ήταν υποψήφιος με τον Καρατζαφέρη. Αν ζούσε ο Hobbes θα ήταν βαρυποινίτης.