Monday 20 August 2007

Εκλογές

Γράφει ο Hobbes ήδη από τον δέκατο έβδομο αιώνα: "Η πολιτική κοινότητα μέσω απόκτησης είναι εκείνη όπου η κυρίαρχη εξουσία αποκτάται με τη βία. Και αποκτάται με τη βία όταν οι άνθρωποι, από φόβο για τον θάνατο ή για τα δεσμά, εξουσιοδοτούν, είτε ατομικά είτε συλλογικά δια πλειοψηφίας όλες τις πράξεις του ανθρώπου ή της συνέλευσης υπό την εξουσία των οποίων έχει περιέλθει η ζωή και η ελευθερία τους."

Κάποιους αιώνες νωρίτερα ο Πλάτωνας οραματιζόταν -άθελά του- τον Χίτλερ. Με τέτοιον τρόπο ώστε να μείνει στα φιλοσοφικά κατάστιχα ως ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα της ανθρώπινης διανόησης. Γιατί έτσι ήταν. Ο Πλάτωνας ήταν βαθειά ανθρώπινος - ο Hobbes όχι. Αν άνθρωπος σημαίνει και κοινωνικό ον -όπως υποστήριξε ο μαθητής του- τότε ο Πλάτωνας είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα αυτού του ιδιόμορφου τέρατος που γίνεται ο άνθρωπος μέσα στους άλλους.

Είναι σχεδόν νομοτελειακό - πρέπει να ενταχθεί σε κοινότητα ώστε να τραβήξει στα άκρα τον φυσικό νόμο της επιβίωσης. Να πατήσει επί πτωμάτων για να επιβιώσει. Μόνο αυτό κάνει όμως; Είναι όσα κάνει απλά θέμα επιβίωσης; Είναι τα τρία αυτοκίνητα, οι πέντε τόνοι σκουπίδια τον χρόνο και οι τέσσερις ντουλάπες ρούχα θέμα επιβίωσης; Προφανής η απάντηση, δεν θα απαντήσω υποτιμώντας την νοημοσύνη όλων μας. Ποιο είναι το τρικ λοιπόν; Ποια τα χαρακτηριστικά του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο;

Ο Hobbes τολμά και χρησιμοποιεί τον όρο "ελευθερία" αναφορικά με το άτομο ακόμα κι όταν αυτό βρίσκεται σε κοινωνικούς σχηματισμούς. Τον βρίσκω πασέ και οπτιμίστ. "Το φυσικό δικαίωμα, που οι συγγραφείς κοινώς αποκαλούν jus naturale, είναι η ελευθερία που διαθέτει κάθε άνθρωπος να χρησιμοποιήσει την ισχύ του κατά βούληση για να συντηρήσει τη φύση του, δηλαδή τη ζωή του, και κατ' ακολουθία η ελευθερία να κάνει οτιδήποτε που κατά την κρίση και τον Λόγο του θα θεωρήσει καταλληλότερο μέσο για αυτόν τον σκοπό."

Ας μην βαδίσουμε σε τετριμμένα μονοπάτια περί δικαίου για το κατά πόσο ο κοινωνικός άνθρωπος δεν έχει καθόλου την ελευθερία αυτήν εντός της κοινωνίας -εύκολα βρίσκει κανείς την απάντηση ακόμα και στις εσωτερικές αντιφάσεις του δύο χιλιάδων και βάλε ετών κειμένου του Πλάτωνα. Ας σκεφτούμε λίγο τι υποτίθεται ότι κάνει κάθε φυσικό ον.

"Συντηρεί τη φύση του" -ήτοι την ζωή του. Απογυμνωμένη εντελώς αυτή η έννοια από φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές έννοιες σημαίνει την φυσική ικανότητά του να αναπνέει. Σημαίνει την ικανότητά του να διατηρεί τις φυσιολογικές του λειτουργίες. Κανόνας της αυτοσυντήρησης. Φυσικός -ανώτερος- νόμος. Ο οποίος προσέκρουσε στην ανθρώπινη κοινωνία. Όπου "αυτοσυντήρηση" σημαίνει πλέον συντήρηση του κοινωνικού μορφώματος. Όχι των μελών -του δημιουργήματος. Για την πραγμάτωση αυτού του σκοπού είναι απαραίτητη η ανακύκλωση των μελών προς εξοικονόμηση οικονομικών πόρων, η καταστροφή των φυσικών πόρων, η κατανάλωση βλαβερών ουσιών από το άτομο.

Άρα ο άνθρωπος στην κοινότητα απώλεσε την ατομική του φύση κι ελευθερία. Ζει προς τη συντήρηση του συνόλου. Όχι ενός δημοκρατικού συνόλου αλλά ενός συνόλου που δημιουργεί την αυταπάτη της παροχής τροφής, στέγης και έξτρα κομφόρ για το ίδιο. Την ίδια στιγμή που ο ίδιος μετατρέπεται σε μελλοντικό θύμα των ίδιων του των πράξεων.

Ενός συνόλου που αποκλείει τον ίδιο και την μεγαλύτερη μερίδα του από το πηδάλιο. Τον κάνει μούτσο την ώρα που ο καπετάνιος δειπνεί με ενζενί έχοντας σολωμό, σαμπάνια και το ένα μάτι καλυμμένο. Για να περιορίζεται το οπτικό πεδίο μόνο στα στήθη της εκπάγλου καλλονής και να μην ρισκάρει να ξεφύγει η ματιά από το παραθυράκι. Ο μούτσος, πάντα στο κατάστρωμα, το κεφάλι σκυμμένο, δεν κατάλαβε ακόμη πως η σημαία του είναι μαύρη και φέρει νεκροκεφαλή για σύμβολο. Πεθαίνει από σκορβούτο κι εξάντληση λίγα χρόνια μετά, την ίδια ώρα που ο καπετάνιος φέρει ροζ μαγουλάκι και στο δάχτυλό του λαμπυρίζουν τα λάφυρα. Κι όλοι οι μούτσοι να αφήσουν τα κόκκαλά τους στο κατάστρωμα θα παρκάρει το πλεούμενο σε μια αποβάθρα, θα το πουλήσει σε προνομιακή τιμή και θα ζήσει αμέριμνος το υπόλοιπο της ζωής του στην νεόδμητη βίλλα του με τον αναδασωμένο κήπο.

Αναρωτιέμαι αν είμαστε ένα λάθος της φύσης. Ένα σπερματοζωάριο που ξέφυγε από το σπερματοκτόνο και τα γάμησε όλα. Φυσικούς νόμους, νομοτέλεια, χάος, ομορφιά. Αναρωτιέμαι πόσο άραγε μυαλό απαιτείται για να κάνει κάποιος μισή περιφορά το κεφάλι του και να κοιτάξει τι συμβαίνει πίσω από την πλάτη του.

Νεύρα, μύες, κόκκαλα κι αίμα. Από αυτά απαρτίζεται η κοινωνία. Πολλά τέτοια την φτιάχνουν. Τα ίδια που την οδηγούν -μοιραία- στην διάλυση. Ο άνθρωπος δεν θα μάθει ποτέ. Γιατί πάει αντίθετα στην φύση του. Αντίθετα στον νόμο της επιβίωσης, στον νόμο της εξέλιξης. Δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά διαβάζει με δέος Πλάτωνα. Γιατί το γενετικό του υλικό το επιβάλλει. Αυτό το μεταλλαγμένο υλικό που προστάζει το "έχειν" έναντι του "είναι". Αυτό το γενετικό υλικό που προστάζει την ματαιοδοξία έναντι της εξέλιξης. Τη λήθη έναντι της αλήθειας -την ίδια στιγμή που ο εγκέφαλος είναι ικανός να συντηρεί την μνήμη.

Αν ο Πλάτωνας ζούσε σήμερα θα ήταν υποψήφιος με τον Καρατζαφέρη. Αν ζούσε ο Hobbes θα ήταν βαρυποινίτης.

14 comments:

Σπύρος Σεραφείμ said...

Αυτό το γενετικό υλικό που προστάζει τη ματαιοδοξία έναντι της εξέλιξης, μας οδηγεί ξανά στις κάλπες. Θα ψηφίσουμε, όμως;

industrialdaisies said...

@ σπύρος σεραφείμ: Σπύρο μου, ως βαθύτατα ματαιόδοξοι θα ψηφίσουμε. Ως βαθύτατα -κοινωνικά- ανθρώπινοι θα κινηθούμε πλατωνικά. Δυστυχώς. Καλωσόρισες πίσω, αλπίζω να πέρασες υπέροχα!

Fatale said...

Αν ο Πλάτωνας ζούσε...
θα τον ψήφιζα... !!
τώρα ποιον θα ψηφίσω ε μου λες..
φιλιά πολλά

The Torch said...

Δυστυχώς δεν ξεφεύγει κανείς από την καθημερινότητά του. Και η ματαιοδοξία είναι μέρος της, ασχέτως αν η ψήφος στην ουσία δεν της προσφέρει τίποτα απολύτως.

ANemos said...

Δεν έχεις καθόλου άδικο σε όσα λες!

Я верю в Сталина said...

Έχω την εντύπωση ότι ξεχνάς βασικούς κανόνες της ανθρώπινης φύσης.
Ο άνθρωπος είναι όν που ζει σε αγέλες. Κράτησέ το.
Ο άνθρωπος έχει το ένστικτο της επιβίωσης και τα κουβαλάει μέσα του τα τελευταία εκατομύρια χρόνια (evolution psychology)και δεν θα αλλάξει επειδή τα τελαυταια εκατό ανακάλυψε την Maserati και τη βίλλα στη Μύκονο. Κράτα και αυτό.
Ο άνθρωπος ως "κοινωνικό" όν και με αυξημένο αίσθημα επιβίωσης, ψάχνει τη διαιώνιση του είδους ΤΟΥ, σε προσωπικό επίπεδο. Τα παλιά τα χρόνια,μπορεί να ξιφομαχούσαν και πιο παλιά ακόμα, μπορεί και να σφάζονταν στην Τροία. Ίσως ακόμη παλιότερα να ρίχναν ροπαλιές, ο ένας στον άλλο. Ίσως...
Το θέμα είναι ότι ο καθένας ψάχνει να αφήσει το στίγμα του, το ίχνος του. Αν πριν ΄ςνα αιώνα η μαγκιά ήταν να ξεσκίσεις τη καρδιά του απέναντι με το γιαταγάνι σε τρεις κινήσεις, τώρα είναι είναι το 4τροχο κι η καλλονή που σου κάνει τα γούστα...
Bottom line, είναι η επιβίωση του ισχυρότερου. Οι κοινωνικές νόρμες είναι που έχουν ξεφτίσει, όχι η φύση του ανθρώπου.
Ο άνθρωπος, άλλωστε γι' αυτο και επιβιώσαμε και δεν είμαστε ακόμα αρουραίοι και δελφινια, έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται. Ανάλογα με τους κανόνεςτου "παιχνιδιού" παίζει.
Η αιρετική σου παρομοίωση με τον Καρατζαφέρη δεν μπορώ παρά να μην πω ότι είναι άξια χειροκροτήματος

katerina said...

Ο άνθρωπος είναι το μόνο είδος που οδηγείται στην καταστροφή από μόνο του. Μπράβο μας!
Είναι η πρώτη φορά που έχω το δικαίωμα ψήφου σε βουλευτικές(λόγω ηλικίας), και μάλλον θα απέχω συνειδητά. Ποιός ο λόγος να πάω στην κάλπη όταν τίποτε δεν με εκφράζει; Και δυστυχώς στα 2 πρώτα χρόνια της σχολής μου ασχολήθηκα με τις παρατάξεις και σιχάθηκα τη ζωή μου καθώς και όσους εμπλέκονταν με αυτές...

ο δείμος του πολίτη said...

Θέμα γενετικού υλικού; Ο Πλάτων έκανε βέβαια βασικά λάθη, αφού έβλεπε ότι ο άνθρωπος ζούσε ατομικά πριν συγκροτηθεί σε κοινωνίες (ουδόλως ορθό όμως).

Εϊμαστε απλά ο τυχερός συνδυασμός γονιδίων ανάμεσα σε δισεκατομμύρια άλλα γονίδια που προσπάθησαν, αλλά τελικά απέτυχαν. Μου άρεσε πάντως πολύ το κλείσιμό σου.

Archimidis P. said...

Ενδιαφέρουσες απόψεις! :))))

Φράνσις said...

με ρούμπωσες παλι και ησύχασες! Φοβερη η διαπιστωση στο τέλος περί ΄Πλάτωνα και Hobbes. Αναθεμα το Λεβιαθαν του ενος και την ισορροπία της κοινωνιας δαι του καταμερισμού της εργασιας του αλλου. Η οποία καθορίζεται "φυσικά". Οι εκλογες μου δημιουργουν αμφιθυμία, αφενος αθ τσεπωσω αφορολόγητο χρήμα λογω εποπτειας των νοημόνων(;) ψηφοφόρων -καταναλωτων αφετερου αν δεις τι τρελοι και με μανια αυτεπιβεβαίωσης ερχονται ταχα μου για να ψηφίσουν θα με λυπηθεις. Πως το ελεγε η σιορα Επιστημη στο "Η τιμη και το χρήμα"; "Αναθεμα τα ταλαρα" !! καλημερα μαργαριτουλα μου και σου ευχομαι ψήφο ολο νόημα...

kanataki said...

ωραία!
εγλω μιλάω για μανικιούρ-πεντικιούρ και εσύ για τον Hobes!

Anonymous said...

στα βαθιά μας έριξες και ακόμα δεν έχουμε γυρίσει καλά καλά.....
το κλείσιμο ήταν καταπληκτικό.
όσο για τις εκλογές που έρχονται....
???????????????????????????????
φιλάκια....

patsiouri said...

Ο Πλάτων θα ήταν πολύ επικίνδυνος άρχων με βάση τα σημερινά δεδομένα, το ξέρουμε όλοι, patsiouri speaking...

Anonymous said...

Industrial Daisies speaking από άλλο υπολογιστή και δεν θυμάμαι τον κωδικό μου... Φτουουου!

@ fatale: Αν ο Πλάτωνας ζούσε θα ήταν μισητός στην μεγαλύτερη μερίδα του σκεπτόμενου πληθυσμού. Μάλλον θα είχε ξεκινήσει την καριέρα του στην Πάνια τώρα που το σκέφτομαι -ή στο Ερωτοδικείο (χμμμ)

Για τώρα και για την ψήφο... Δεν έχω ιδέα... Φιλιά!

@ the torch: Ξεφεύγει αν θέλει ο σύγχρονος άνθρωπος. Απλά έχει βολευτεί στον καναπέ του καταναλώνοντας junk food και τονώνοντας άλλοτε την τάση του για αυτο-θυματοποίηση κι άλλοτε την ματαιοδοξία του. Και η ψήφος -μεγάλη συζήτηση βέβαια- σίγουρα επιτελεί και το έργο της τόνωσης και των δύο παραπάνων χαρακτηριστικών... Καλησπέρα!

@ anemos: Αερικό, καιρό είχα να σε πετύχω να φυσάς στα μέρη μου! Καλωσήρθες ξανά, πολύ χαίρομαι! Φιλιά!

@ dimosthenis s.: Πωπω, Δημοσθένη, πολύ δυναμικά μπαίνεις! Δες λοιπόν την δική μου ματιά...

Το ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον και άρα εκ φύσεως ζει σε αγέλες δεν αποδεικνύεται από τίποτα παρά μόνο από δυτικά γραπτά φιλοσόφων και κοινωνιολόγων -όχι ανθρωπολόγων. Εξ άλλου έχουν επιβιώσει άνθρωποι ζώντας μόνοι τους (να μην θυμίσω καν ανατριχιαστικά πειράματα).

Κατά δεύτερον, το ένστικτο της επιβίωσης δεν έχει να κάνει πρωτίστως με την ψυχολογία αλλά κυρίως με την ίδια την φύση. Πώς, λοιπόν, διατηρείται αυτό το ένστικτο όταν ο άνθρωπος το μόνο που κάνει -ειδικά τον τελευταίο αιώνα (και ναι, είναι ο αιώνας του αυτοκινήτου, του υπερπληθυσμού, της τεχνολογικής ανάπτυξης, της βαριάς βιομηχανίας κλπ)- είναι να καταστρέφει την φύση; Όχι σε μικροκλίμακα, όπως κάλλιστα μπορεί να κάνουν και πολλά άλλα είδη, αλλά σε όλη της την έκταση; Ένστικτο φυσικό διαχωρισμένο από την φύση δεν νοείται κι εδώ ακριβώς είναι που πιστεύω ότι ωραίες οι ωραιοποιημένες ψυχοβιοεξελικτικές θεωρίες αλλά και μια ματιά στην πικρή πραγματικότητα δεν θα έβλαπτε.

Και ναι, ήταν και είναι η επιβίωση του ισχυρότερου το θέμα. Όμως όλα αυτά μέσα σε ένα φυικό περιβάλλον. Ο Σίμπα το λιοντάρι για να επιβιώσει δεν κατέστρεψε την ζούγκλα, ούτε η πολική αρκούδα το παγόβουνο. Κι εκεί όντως μιλάμε για ένστικτα και φυσικές νόρμες. Ο άνθρωπος όμως είναι σαν να χρησιμοποιεί το μυαλό του για να καταστραφεί ηρωικά -ποιο ένστικτο είναι αυτό; Αυτοσυντήρηση κι επιβίωση ή μήπως κοσμική ειρωνία;

Κι όχι φίλε μου. Ο άνθρωπος έχει λιγότερες δυνατότητες -φυσικές εννοώ- προσαρμογής από άλλα είδη. Είναι ικανός να προσαρμόζεται σε ανθρώπινα δημιουργήματα και στις κλιματικές αλλαγές εως ένα σημείο. Απόδειξη, αν το ψάξεις, ποιοι οργανισμοί διασώθηκαν από τις εποχές των παγετώνων. Και ναι -τα δελφίνια (οι πρόγονοί τους) είναι μέσα...

Είναι τεράστια συζήτηση, δεν νομίζω ότι μπορώ να αναπτύξω πλήρως τα επιχειρήματά μου εδώ. Σε ευχαριστώ πάντως για το ότι μοιράστηκες τις απόψεις σου μαζί μου. Φιλιά!

@ river: Ευτυχώς που κατάλαβες σύντομα τι γίνεται με τις παρατάξεις στα πανεπιστήμια. Άλλοι ή εθελοτυφλούν μια ζωή ή προτιμούν να παίζουν πολύ περίεργα παιχνίδια. Κι αν σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα, εγώ δεν έχω ψηφίσει σε καμία από τις ευκαιρίες που είχα. Από αδιέξοδο, όχι αδιαφορία... Καλησπέρα!

@ ο δείμος του πολίτη: Ο Πλάτωνας δεν έκανε μερικά αθώα λαθάκια. Ο Πλάτωνας εσκεμμένα απέκρυψε αλήθειες που λέγονταν ήδη από τότε και διαστρέβλωσε λεγόμενα άλλων -μόνο τόοοοοοσο λίγο όσο τον εξυπηρετούσε για να εξυψώσει τον δάσκαλό του και τον ίδιο στο βάθρο που ήθελε....

Όσο για τα τυχερά γονίδια. Για αυτά τα τυχερά γονίδια που λες θρηνεί όλος ο πλανήτης κι απειλείται η ζωή. Ας περιμένουμε να δούμε πόσο τυχερά είναι τελικά... (πολύ απειλητική ακούστηκα, χιχι!) Φιλιά δείμο!!

@ archimidis p.: Και μουσική υπόκρουση οι Βαλκυρίες... Χιχιχι, καλησπέρα!

@ auburn kate: Δεν εξυψώνω τον Λεβιάθαν στα ύψη της φιλοσοφικής διανόησης. Όμως είναι ένα έργο που τολμά να σύρει την μούμια από τη σαρκοφάγο για να δουν όλοι ότι ο Φαραώ πέθανε. Ενώ ο Πλάτωνας είναι αυτός που κουνάει το σκήπτρο για να τρομάξει τους υπηκόους. Και καλά έκανες που έβαλες εισαγωγικά στο φυσικά. Καθόλου φυσικά δεν συμβαίνει -φασιστικά, ευγονικά και πλουτοκρατικά (ποιο από όλα είναι φυσικό;).

Για τις εκλογές δεν έχω να πω τίποτα άλλο. Α! Σε καλή μεριά... Φιλιά!

@ tsaperdona: Το μανικιούρ -τόσα χρόνια- κάθε φορά που το επιχειρώ μου τρώει τρεις ώρες από την ζωή μου. O Hobbes μου έχει φάει σύνολο 30 και πλέον μου φαίνεται φοβερά κατανοητός.

Ήτοι: Σε θαυμάζω! Φιλιά!

@ spaigeck: Καλωσήρθες από διακοπές και συγνώμη για την βουτιά. Απλά μου αρέσουν τα μακροβούτια!

Και για τις εκλογές... #!$%^&(&*)())_#!@!@#$%@^$

Καλησπέρα!

@ patsiouri: Εγώ πιστεύω ότι και για την εποχή του να τον κρίνεις πάλι λειψός βγαίνει... Αναγκαίος -αναγκαία κακός- μεν. Αλλά με αντικειμενικά κριτήρια... Λειψός... Καλησπέρα πατσιουράκι!